ความเป็นมา
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชดำริกับนายสหัส บุญญาวิวัตน์ผู้ช่วยเลขาธิการพระราชวัง ฝ่ายกิจกรรมพิเศษ เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2549 เมื่อคราว เสด็จเยี่ยมราษฏร ณ บ้านห้วยสะแพด หมู่ที่ 9 ตำบลแม่สอย อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ให้จัดหาพื้นที่บริเวณใกล้เคียง เพื่อสร้างอาชีพให้ราษฏรที่มีฐานะยากจนได้มีงานทำ สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16 ร่วมกับนายสหัส บุญญาวิวัฒน์ ผู้ช่วยเลขาธิการพระราชวัง ฝ่ายกิจกรรมพิเศษ ได้สำรวจคัดเลือกพื้นที่ บริเวณป่าสงวนชาติ ป่าท่าธารบ้านดงเย็น หมู่ที่ 15 ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ เนื้อที่ประมาณ 300 ไร่ และให้จัดตั้ง โครงการฟาร์มตัวอย่างตามพระราชดำริ บ้านดงเย็น ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ขึ้น
เป็นหมู่บ้านดั้งเดิมที่อยู่ในท้องที่อำเภอจอมทองจังหวัดเชียงใหม่เป็นชุมชนหมู่บ้านชาวไทยพื้นเมือง จำนวน 4 หมู่บ้านได้แก่บ้านดงเย็น บ้านท่ากอม่วง บ้านสบแจ่มฝั่งซ้าย และบ้านบวกห้า และเป็นชุมชนหมู่บ้านชาวไทยกะเหรี่ยงจำนวน 1หมู่บ้านได้แก่ บ้านห้วยสะแพด ราษฎรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำการเกษตร
ที่ตั้งโครงการและข้อมูลพื้นฐาน
ท้องที่ บ้านดงเย็น หมู่ที่ 15 ตำบลบ้านแปะ อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่
พิกัด 466660 E2008269 N
ระดับความสูง จากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 320-360 เมตร
ภูมิประเทศ
-สภาพป่า พื้นที่ป่าไม้บริเวณรอบพื้นที่โครงการฯส่วนใหญ่เป็นป่าเต็งรังและป่าเบญพรรณ บ้างเล็กน้อยบริเวณหุบห้วยสองข้างลำห้วย
-สภาพหมู่บ้าน ชุมชนหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ในพื้นที่โครงการฯส่วนใหญ่ จะตั้งอยู่ในพื้นที่ราบ เป็นที่อยู่อาศัยและพื้นที่ทำกิน(ทำการเกษตร) ได้แก่ บ้านดงเย็น บ้านท่ากอม่วง บ้านสบแจ่มฝั่งซ้ายและบ้านบวกห้า สำหรับหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ใกล้ชิดติดพื้นที่ป่าไม้ จำนวนหนึ่งหมู่บ้าน ได้แก่ บ้านห้วยสะแพด มีพื้นที่ทำกินตั้งแต่บริเวณพื้นที่ราบจนถึงพื้นที่ใกล้ชิดติดเขตป่า
-สภาพที่ประกอบอาชีพ พื้นที่ทำกินของราษฎร(ทำการเกษตร)ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบและเป็นพื้นที่เนินเขาบ้างเล็กน้อย เป็นพื้นที่ที่ราษฎรครอบครองทำกินมานานแล้วและทางราชการได้ดำเนินการสำรวจจัดแปลงที่ดินทำกินให้
สภาพอากาศ
สภาพอากาศของพื้นที่โครงการฯส่วนใหญ่มีสภาพร้อนและแห้งแล้งมีอุณหภูมิต่ำสุดประมาณ 11 องศาเซลเซียส และสูงสุด 40 เซลเซียส
ประชากร
-ครัวเรือน จำนวน 576 ครัวเรือน
-ประชากร จำนวน 2,109 ครัวเรือน
การคมนาคม
การเดินทางจากอำเภอเมืองเชียงใหม่ไปตามถนนสายเชียงใหม่-ฮอดผ่านอำเภอหางดง อำเภอสันป่าตอง อำเภอดอยหล่อ และอำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ จนกระทั้งถึง กม.ที่ 86 (บริเวณบ้านท่าข้าม)เลี้ยวซ้ายผ่านบ้านท่ากอม่วง บ้านสบแจ่มฝั่งซ้าย บ้านบวกห้า ไปตามเส้นทางไปบ้านห้วยสะแพด ก่อนถึงบ้านห้วยสะแพด เลี้ยวขวาเข้าโครงการฯ โดยมีระยะทางเดินทางจากจังหวัดเชียงใหม่ ระยะทางประมาณ 98 กิโลเมตร จากอำเภอจอมทอง ระยะทางประมาณ 38 กิโลเมตร จากทางแยกถนนเชียงใหม่-ฮอด กม.ที่ 86 ระยะทางประมาณ 12 กิโลเมตร
-วัฒนธรรมประเพณีที่สำคัญ –
-กลุ่ม องค์กร คณะกรรมการชุดอนุรักษ์ป่าประจำหมู่บ้าน
-สภาพปัญหา สภาพพื้นที่แห้งแล้ง ปริมาณฝนตกน้อย สภาพดินเป็นดินลูกรัง จำเป็นจะต้องปรับปรุงสภาพดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ และผันน้ำมาจากอ่างน้ำ และบ่อน้ำบ่าดาล เนื่องจากราษฏรบางส่วนมีพื้นที่ทำกินใกล้ชิดติดกับเขตพื้นที่ป่าไม้เป็นล่อแหลมต่อการแผ้วถางขยายพื้นที่ทำกิน