ความเป็นมา
โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โครงการนี้สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้มีพระราชดำริ ในครั้งที่เสด็จเยี่ยมเยียนราษฎรบ้านหล่อดูก ตำบลแม่ตื่น อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2534 กองราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้มีหนังสือที่ รล 0007/3419 ลงวันที่ 22 เมษายน พ.ศ. 2534 ถึงกองทัพภาคที่ 3 ให้เข้าร่วมดำเนินการ
เพิ่มเติม
ที่ตั้งโครงการและข้อมูลพื้นฐาน
ชื่อโครงการ โครงการอนุรักษ์สภาพป่าในพื้นที่อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สถานที่ดำเนินการ ตำบลม่อนจอง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
วัตถุประสงค์ของโครงการ
1. เพื่อรักษาสภาพป่าที่ยังคงสมบูรณ์อยู่ไม่ให้ถูกทำลายต่อไป ตลอดจนอนุรักษ์สัตว์ป่า และรักษาสภาพแวดล้อม
2. เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าที่ถูกทำลาย จนเสื่อมโทรมให้คืนสู่สภาพป่าที่สมบูรณ์ดังเดิม โดยให้มีทั้งไม้ป่าธรรมชาติและไม้ป่าใช้สอย
3. พัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น ให้มีอาชีพ มีที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง และอยู่ร่วมอาศัยกับทรัพยากรป่าไม้อย่างสมดุล
เป้าหมายโครงการ
1. ป้องกันรักษาป่าไม้ที่มีสภาพอุดมสมบูรณ์เนื้อที่ 1,688,535 ไร่ ให้คงสภาพสมบูรณ์ต่อไปโดยชุมชนมีส่วนร่วม
2.
ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เนื้อที่ 765,000 ไร่ (รวมอยู่ในเขตป้องกันรักษาป่าไม้
ที่สมบูรณ์ตามข้อ 1) ให้เน้นการฟื้นฟูสภาพแวดล้อม และระบบนิเวศน์ที่เหมาะสม สำหรับการอยู่อาศัยรวมทั้งการขยายพันธุ์ของสัตว์ป่า
3.
ฟื้นฟู ปรับปรุง และพัฒนาสภาพป่าไม้ที่เสื่อมโทรมจำนวนประมาณ 136,325 ไร่ โดยแยกตามศักยภาพของพื้นที่เป็นหลัก
งบประมาณ
-
แผนการดำเนินงาน
1. ปลูกป่าทั่วไป 500 ไร่
2. ปรับปรุงระบบนิเวศต้นน้ำ 800 ไร่
3. เพาะชำกล้าไม้ทั่วไป 50,000 กล้า
4. เพาะชำกล้าหวาย 30,000 กล้า
5. เพาะชำกล้าไม้มีค่า 70,000 กล้า
6. บำรุงรักษาสวนเดิมอายุ 2-6 ปี 900 ไร่
7. บำรุงป่าไม้ใช้สอย 500 ไร่
8. บำรุงสวนป่าเพื่อการสาธิตและวิจัย 150 ไร่
9. ปรับปรุงระบบนิเวศต้นน้ำ ปีที่ 2-6 600 ไร่
10. ปรับปรุงระบบนิเวศต้นน้ำ ปีที่ 7-10 1,000 ไร่
11. แนวกันไฟ 20 กม.
12. ฝายต้นน้ำแบบผสมผสาน 140 แห่ง
13. งานอำนวยการและบริหารศูนย์ปฏิบัติการนางนอน 1 งาน
14. งานปรับปรุงภูมิทัศน์และเตรียมการรับเสด็จ 1 งาน
15. งานส่งเสริมการเลี้ยงเก้งระดับครัวเรือน 1 งาน
16. งานสถานีพัฒนาป่าไม้บ้านนาไคร้ 1 งาน
17. งานสถานีพัฒนาป่าไม้บ้านห้วยปูลิง 1 งาน
18. งานสถานีพัฒนาป่าไม้บ้านแม่ตื่นน้อย 1 งาน
19. งานพัฒนาแหล่งกล้วยไม้เพื่อการอนุรักษ์และการท่องเที่ยว 1 งาน
20. งานธนาคารอาหารชุมชน (2 พื้นที่) 1 งาน
ผลที่คาดว่าจะได้รับ
1. สภาพป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์อยู่จำนวน 1,688,535 ไร่ จะคงสภาพที่สมบูรณ์อยู่ได้ตลอดไป
2. ราษฎรท้องที่ 3 ตำบล ตำบลม่อนจอง ตำบลยางเปียง และตำบลแม่ตื่น จะได้รับการจัดที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินให้เป็นหลักแหล่ง
3. ราษฎรจำนวน 15 หมู่บ้าน จะมีอาชีพเสริมและมีแหล่งไม้ใช้สอย 2,500 ไร่
4. สัตว์ป่าจะได้รับการอนุรักษ์และคุ้มครองมิให้ถูกรบกวนหรือสูญพันธุ์ต่อไป
5. สภาพป่าที่เสื่อมโทรมจะได้รับการปลูกฟื้นฟูให้กลับคืนสู่สภาพป่า จำนวน 22,750 ไร่
6. สภาพป่าโดยธรรมชาติจะได้รับการป้องกันไฟป่า ทำให้ลดการสูญเสียลูกไม้ พันธุ์ไม้ตามสภาพธรรมชาติ และมีโอกาสเจริญเติบโตทดแทน ทำให้ฟื้นสภาพป่าได้เร็วยิ่งขึ้น
7. ราษฎรจะได้รับการฝึกอบรม ปลูกฝังสร้างจิตสำนึกต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม
ผลการดำเนินงาน
ปัญหาอุปสรรค
1. ด้านการบริหารจัดการ
1.1 ด้านบุคลากร
- บุคลากรผู้ปฏิบัติงาน มีภารกิจที่ต้องรับผิดชอบหลายหน้าที่ทำให้ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ใดหน้าที่หนึ่งได้อย่างเต็มที่และสมบูรณ์ ส่งผลให้งานไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร
- บุคลากรขาดวิสัยทัศน์ที่ดีในการปฏิบัติงาน
1.2 ด้านงบประมาณ
- โครงการใหม่จะมีปัญหาด้านงบประมาณไม่ต่อเนื่องในปีที่ 2 เพราะสมเด็จพระนาง
เจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพื้นที่ภาคเหนือหลังกำหนดเวลาเสนองบประมาณแล้วทุกปี
- โครงการเดิมงบประมาณจะลดลงไม่เป็นไปตามแผนแม่บท
1.3 ด้านชุมชน
- ชุมชนส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในพื้นที่ห่างไกล และทุรกันดารไม่สะดวกต่อการปฏิบัติงาน
- การสื่อภาษาไม่เข้าใจกันระหว่างเจ้าหน้าที่กับราษฎร ต้องอาศัยล่ามเป็นผู้ช่วยสื่อภาษา
- ราษฎรขาดความรู้ความเข้าใจในการภาพรวมของโครงการอีกทั้งความรู้ความเข้าใจในเรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการตระหนักและจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
- การปฏิบัติงานร่วมกับชุมชน ได้แก่ โครงการอบรมราษฎรอาสาสมัครพิทักษ์ป่า
(รส ทป.) ยังติขัดอยู่บ้างทั้งในระดับนโยบาย และภาคการปฏิบัติ
2. พื้นที่โครงการใหม่แต่ละแห่ง ห่างไกลทุรกันดาร แต่ไม่ได้รับการสนับสนุน ยานพาหนะที่มีสมรรถนะ
แนวทางแก้ไข
1. ด้านการบริหารโครงการ หรือนโยบายควรปรับปรุงกลยุทธ์ในการดำเนินงานให้เกิด
ประสิทธิภาพให้มากยิ่งขึ้น
2. พัฒนาศักยภาพของบุคลากรในการดำเนินงาน
3. จ้างบุคคลากรที่มีความรู้ความสามารถในการสื่อภาษากับราษฎรได้ให้เข้ามาช่วยงาน
ประชาสัมพันธ์ และสร้างจิตสำนึกให้เกิดกับราษฎร
4. เน้นหนักการดำเนินงานร่วมกับชุมชน โดยเปิดโอกาสให้ได้มีบทบาทในการป้องกันรักษาป่า การฟื้นฟูป่า และการพัฒนาอาชีพ เพื่อสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม
หน่วยงานหลัก/ผู้ประสานงาน
สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16
นายวิทยา สิทธิพจน์ ตำแหน่ง เจ้าหน้าที่บริหารงานป่าไม้ 7
สังกัด กลุ่มประสานงานโครงการพระราชดำริ
หน่วยงานร่วมโครงการ
1. กรมวิชาการเกษตร กรมการข้าว สถาบันวิจัยข้าวเชียงใหม่
2. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา จังหวัดเชียงใหม่เขต 5
3. มณฑลทหารบกที่ 33 (ค่ายกาวิละ)
4. กรมประมง โดยสถานีประมงจังหวัดเชียงใหม่
5. สาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่
6. กรมพัฒนาพลังงานทดแทน และอนุรักษ์พลังงาน
7. กรมชลประทาน
8. อำเภออมก๋อย