ความเป็นมาของโครงการโดยสรุป / พระราชดำริ / พระราชเสาวนีย์
เมื่อวันที่ 19 มกราคม 2543 สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถได้เสด็จราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎร และทอดพระเนตรสภาพพื้นที่บ้านขุนวิน หมู่ที่ 16 ตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ โดยมีพลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์ ผู้บัญชาการทหารบก พลโทวัธนชัย ฉายเหมือนวงค์ แม่ทัพภาคที่ 3 นายประวิทย์ สิห์โสภณ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ นายดนุชา สินธวานนนท์ ผู้อำนวยการ กองประสานงานโครงการ 3 สำนักงาน กปร. และนายบุญชนะ กลั่นคำสอน ป่าไม้เขตเชียงใหม่ เข้าเฝ้า รับเสด็จและถวายรายงาน
ในการนี้สมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ได้ทอดพระเนตรสภาพหมู่บ้านและพระราชทานพระราชดำริแก่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดำเนินงานพัฒนาหมู่บ้านขุนวิน ซึ่งมีประชากรประมาณ 27 ครอบครัว 122 คน ในลักษณะค่อยเป็นค่อยไปให้เหมาะสมกับสภาพชุมชนแบบเดิมและให้เป็นไปตามความต้องการและความสนใจของราษฎร โดยมิให้ผลการพัฒนาไปเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของราษฎรในหมู่บ้าน เพื่อเป็นการรักษาสภาพชุมชนแบบเดิม และเป็นการหวงแหนพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธารซึ่งราษฎรได้ร่วมใจปฏิบัติกันมาแล้วเป็นอย่างดีไว้ ทั้งนี้โดยทรงเน้นถึงการพึ่งพาตนเองของชุมชนในลักษณะของคนอยู่กับป่าเป็นหลัก และได้พระราชทานพระมหากรุณาธิคุณให้หน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องพิจารณาช่วยเหลือราษฎรในเรื่องต่อไปนี้คือ
1. ด้านการพัฒนาแหล่งน้ำ ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจารณา
ดำเนินการปรับปรุงฝายทดน้ำพร้อมระบบส่งน้ำเดิมจำนวน 1 แห่ง ที่ราษฎรได้ร่วมกันสร้างให้มีประสิทธิภาพดีขึ้น เพื่อให้มีน้ำสนับสนุนการอุปโภคบริโภค และการเกษตรได้อย่างเพียงพอ
2. ด้านป่าไม้ ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมป่าไม้ ดำเนินการบำรุงรักษาป่าซึ่งมีไม้
ขนาดใหญ่ในพื้นที่ขึ้นอยู่ เช่น ตะเคียนทอง จำปีป่าและมะแขว่น เนื่องจากราษฎรได้อาศัยผลผลิตจากป่าในการบริโภคและสร้างรายได้เสริมโดยเฉพาะมะแขว่นและหวายซึ่งมีอยู่มากในพื้นที่ป่าโดยรอบหมู่บ้าน ด้วยการแจกกล้าไม้ให้ราษฎรปลูกในพื้นที่ป่าและร่วมกันดูแลรักษา นอกจากนั้น ในส่วนงานป้องกัน
รักษาป่าให้ดำเนินการให้ความรู้และปลูกจิตสำนึกด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อให้ความยั่งยืนในการพัฒนาและรักษาต้นน้ำลำธารต่อไป
3. ด้านการพัฒนาการเกษตร ได้พระราชทานพระราชดำริให้พิจารณาจัดหาพันธุ์ข้าว ที่เหมาะสมกับพื้นที่โดยเน้นไม่ใช้สารป้องกันกำจัดศัตรูพืชพร้อมทั้งให้จัดธนาคารข้าวเพื่อเป็นกองทุนหมุนเวียนสำหรับราษฎรเพื่อการบริโภค และให้ดำเนินการส่งเสริมงานปศุสัตว์ คือ การเลี้ยงไก่ เพื่อให้ราษฎรได้มีแหล่งอาหารโปรตีนอีกอย่างหนึ่งของหมู่บ้าน
4. ด้านการประมง ได้พระราชทานพระราชดำริให้ดำเนินการทดลองหาพันธุ์ปลา เหมาะสมกับสภาพพื้นที่และภูมิประเทศมาเลี้ยง เพื่อเพิ่มแหล่งอาหารโปรตีนภายในหมู่บ้าน
5. ด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิต ให้พิจารณาจัดตั้งกระต๊อบยา เพื่อดำเนินการอบรมราษฎรให้มีความรู้พื้นฐานทางด้านสาธารณสุขและเป็นแหล่งที่จะให้ความช่วยเหลือราษฎรในด้านสาธารณสุข ในโอกาสต่อไป
6. ทรงให้กองทัพภาคที่ 3 เป็นหน่วยงานในการประสานงาน กับหน่วยราชการต่างๆ เข้าดำเนินการให้เป็นไปตามพระราชดำริ